Shkruan: Mentor Llunji Para tre vjetëve kam qenë i kontaktuar nga një grup i brengosur i banorëve të lagjes “Ulpiana” të jap mendimin tim lidhur me ndikimin e hapjes së lokaleve afariste (në përdhese) në stabilitetin e përgjithshëm të objekteve banesore. Siç edhe dihet, ndërtesat e banimit në...
Shkruan: Mentor Llunji Para...
Read MoreShkruan: Arber Sadiki Pak kush mundë t’a besojë që nga dhjetra emisione, promovime, debate elektrorale, që kan mbushur ekrane televizive, gazeta, portale, forume sociale, personalisht deri më sot kam ndjekur zero prej tyre. Kjo aspak nuk është një thirrje për qytetarët që të mos jenë aktiv në politikat...
Shkruan: Arber Sadik...
Read MoreShkruan: Vlorian Kaqi Arkitektët, inxhinierët e dizajnerët nuk mund të injorojnë faktin e keqpërdorimeve që bëhen ndaj puntorëve që po realizojnë veprat e tyre. Me numër të madh të të rinjëve, Kosova ka potencial për të mbuluar nevojën për resurse njerëzore mbrenda dhe jashtë vendit. Me profesione nga...
Shkruan: Vlorian Kaqi ...
Read MoreShkruan: Arianit Bytyçi Debati për projektin e Xhamisë Qendrore në Prishtinë ka nxjerrë në sipërfaqe edhe mungesën e lidershipit të krerëve të institucioneve lokale dhe qendrore të Kosovës për të vënë me kohë në kahen e duhur vendimmarrjen për arkitekturën e objekteve publike në Kosovë, e...
Shkruan: Arianit Bytyçi Deb...
Read MoreShkruan: Arianit Bytyçi Si autor i një projekti arkitektonik pjesëmarrës në Konkursin Ndërkombëtar të Arkitekturës për Xhaminë Qendrore në Prishtinë, bashkë me kolegët Redman Toska, Iliriana Bozo, Arta Januzi, Eridona Rukiqi, Blerte Aliu dhe Ardian Uruqi nga Studiot e Arkitektures "Prima Engineering" nga Prishtina, dhe "Studio Rebus"...
Shkruan: Arianit Bytyçi ...
Read MoreShkruan: Arianit Bytyçi Në këtë kohë (para)fushate zgjedhore për zgjedhjet e parakohshme nacionale, ashtu sikur edhe në të gjitha zgjedhjet e deritanishme nacionale, dëshmohet qartë se asnjëri nga protagonistët e zhvillimeve politike në vend, në kuadër të ofertës apo programit qeverisës për 4 vitet e ardhshme, nuk...
Shkruan: Ariani...
Read MoreShkruan: Arianit Bytyçi 25 vite më parë, në vitin 1991, Holanda kishte hartuar dokumentin e parë strategjik për arkitekturën - Politikën e Arkitekturës, një politikë kjo e përditësuar nga koha në kohë deri në ditët e sotme, e cila ka mundësuar që arkitektura holandeze dhe dizajni hapësinor...
Shkruan: Arianit Bytyçi ...
Read MoreShkruan: Arianit Bytyçi Është thënë nga shumë studiues se arkitektura është treguesi më real i mënyrës dhe nivelit të funksionimit të një shoqërie dhe të një shteti, është dëshmia më e mirë e vlerave që përfaqëson ajo shoqëri. Në mënyrë të veçantë, niveli i emancipimit kulturor të...
Shkruan: Arianit Bytyçi ...
Read Morenga Arber Sadiki ("Arkitektura në vargjet e profesor Bashkim Fehmiut") Ndërlidhja në mes gjinive letrare dhe arkitekturës nuk është një gjë e re. Përkundrazi qoftë në prozë, poezi, apo dramë, arkitektura gjithmonë është prezente pavetëdijshëm si një ambient në të cilin ndodhin ngjarjet apo edhe si qëllim...
nga Arber Sadiki ("Arkitektura...
Read Morenga Anyla Berisha (Për refuzimin e Kosovës në UNESCO) Le të përshëndetemi me reliket e fundit të ruajtura, gjurmët të një qytetërimi të lashtë, cilido qoftë ai. Le të përshëndetemi, me deshmitë e fundit të jetës së banorëve paraardhës, me tregimet, historitë, tragjeditë, gëzimet, mitet e gdhendura...
nga Anyla Berisha (Për refuzim...
Read Morenga Mimoza Dugolli Në Kosovë, në rastet kur kemi nevojë për ndihmë, gjithnjë mund të thërrasim shërbimin 24 orësh, numrin 112, i cili është i gatshëm të na përgjigjet ne çdo kohë. Por, shtrohet pyetja cfarë të bëjmë deri sa të arrij ndihma tek ne, apo cfarë...
nga Mimoza Dugolli Në Kosovë...
Read Morenga Mimoza Dugolli Çdo vit, shume punëtorë ne kantieret ndërtimore ose vendet e tyre të punës vdesin ose marrin lëndime me pasoja te rënda, si rezultat i mënyrës se si e kryejnë punën e tyre; te tjerët e vuajnë pasojat në shëndetin e tyre ne forma te ndryshme. Këto...
nga Mimoza Dugolli Çdo vit, ...
Read Moreby Tevfik Rada - This editorial was originally translated to English by Ares Shporta. The rulers of each era tend to manipulate our environment, change it according to their own ideology, erase and re-create memory, in the doing of which they have a variety of methods available. Sometimes it happens...
by Tevfik Rada - This editoria...
Read Moreby Eliza Hoxha and Ilir Gjinolli The processes of urbanization of the inherited ottoman city in Kosovo and the transformation of the society from agricultural to an industrial one started very late comparing to the other cities in the Balkans and Europe. Between the 1914 and 1946,...
by Eliza Hoxha and Ilir Gjinol...
Read Morenga Enesa Xheladini Qyteti i Prizrenit ka ardhur në jetë pa ndihmën e projektuesve dhe është formësuar duke u adaptuar me jetën e përditshme të qytetarëve. Beteja në mes të këtij adaptimi (urban) pra të asaj që vjen me ate që shkon e krijon pamjen aktuale të...
nga Enesa Xheladini Qyteti i ...
Read Morenga Anyla Berisha Më tërhoqi jashtë mase vëmendjen një artikull i botuar së fundmi në “Koha Ditore“ lidhur me zvarritjen e projektit të Muzeut të Eksodit Prishtinë. Mosekzistimi i një Muzeu të tillë në kryeqytet me të drejtë meritonte një shkrim prej gjysmë faqeje në të përditshmen...
nga Anyla Berisha Më tërhoqi ...
Read Morenga Ernest Ferizi Në pamundësinë që të kontribuonim në mënyrë të drejtpërdrejtë në ndryshimet urbanistike të Prishtinës, lëviznim gotat e ujit dhe të makiatos me profesorin, duke i trajtuar ato si objekte ndërsa tavolinën afër të cilës ishim ulur e trajtonim si qytetin tonë të dashur të...
nga Ernest Ferizi Në pamundës...
Read Morenga Getoar Mjeku Nji ndërtesë gogol n’oborrin e universitetit ma në fund mund t’u hyjë në punë studentëve që u ka zanë rrugën tash e njizet vjet. Pushtuesit e nisën asokohe për pakicën sunduese. Por sod, kisha e pakryeme pranë bibliotekës mund t’u vyejë të gjithëve...
nga Getoar Mjeku Nji ndërtesë...
Read Moreby Attila Beksac
Prishtina seems too hasty these days. The city, which is the youngest capital of both Balkans and Europe has lots of problems to solve while ‘turbo-urbanism’ has taken effect in whole its distritcs .
It can be said, this experience that Prishtina has been tasting since the end of Kosovo War is familiar and has taken its roots from the ex-memories of territory’s rich historical cities. ‘Identity crisis’ seems obviously the most suitable topic to call this developments.
nga Erëmira Gërguri
Arkitektura nuk mund të operojnë vakum. Që të jetë e suksesshme është e rëndësisë së lartë që arkitekti të arrij të ndërlidhet me shoqërinë. Në dizajnimin dhe konstruktimin e ambienteve në të cilat individët jetojnë dhe punojnë, arkitektët janë domoesdoeshmërit të përfshirë në ndikimin e sjelljes njerëzore, në nivelin personal dhe shoqërinë në përgjithësi. Përderisa arkitekti gjatë trajnimit dhe praktikës, mëson ti studioj ndërtesat pa njerëzit brenda, është e qartë dhe e pranueshme që mënyra se si njerëzit organizojnë jetën e tyre është direkt e lidhur me dizajnimin e ambientit i cili i rrethon.
nga Jeta Nallbani
Kudo që të drejtohemi ngado që të shkojmë, kemi hapësirën të cilën vetvetiu e seleksionojmë. Apo mund të themi që vetë hapësira është ajo e cila ndikon në emocionet ndjenjat tona, madje edhe në intuitën tonë të seleksionimit. Materializimi, tekstura, ndriçimi janë elemente të cilat syri i njeriut bie ndesh qysh në fillim, elemente këto të cilat ndikojnë në ndjenjat e njeriut, e nëse janë të qëlluara, thellë tentojnë të prekin dhe ndikojnë tutje në emocionet e tij.
nga Dea Buza
Hapësira në përgjithësi është objekt i vëmëndjes tonë, në shumicën e rasteve pa ditur as edhe ti japim një kuptim, ne thjesht bëhemi vëzhgues të mirë të një hapësire qoftë bosh apo plotë. Shpesh ndodh që të jemi krijues të një hapësire të caktuar,pa dyshim mund të jemi edhe pjesë e një hapësire të caktuar. Në rastin kur nuk jemi të vetëm në këtë hapësirë por shfaqet edhe prania e të tjerëve ne mbase jemi pjesë e një hapësire të përbashkët?
nga Florim Kukaj
Sikurse ligjet e natyres, arkitektura na dikton jeten tone te perditshme; menyren se si qarkullojme brenda dhe rreth shtepise, menyren si sillemi dhe funksionojme ne pune dhe menyren si ndihemi ne keto rrethana dhe shume te tjera te ngjashme. Ajo cfare eshte interesante ne jeten e njeriut eshte arritja e ambientimit te tije te shpejte ne keto rrethana te diktuara dhe pranimi i tyre si elemente perditshmerie. Te gjitha keto jane “ligje” te menduara dhe te ekzekutuara nga logjika e nje arkitekti.
nga Rrita Pula
Hapësira, shpesh herë e limituar nga pikëpamja tri-dimensionale, nënkupton dicka për tej përkufizimit fizik të fjalës. Ajo është dicka e padukshme e cila bën lidhje ne njeriu me botën fizike -një dimension në të cili ndajmë me njëri-tjetrin ndjenjat, nevojat, kërkesat dhe vizionet e përbashkëta. Arkitektura dhe urbanizmi janë vegla të cilat u japin përmasa konkrete këtyre elementeve.
nga Jeta Bejtullahu
Hapësira…! Term i padefinuar për një formë të pacaktuar, orientim për diçka reale të krijuar nga idetë abstrakte, paradoks i parëndësishëm por rëndësi e pafundmekur këto hapësira bëhen vende (fole) të dashurive të mëdha, romancave të përfolura ndër shekuj, pikënisje e ëndërrave për shumëkënd, vende ku njerëzit në një formë a tjetër realizojnë veten duke u bërë kështu pjesë e historisë së formësimit të hapësirave të tyre, të hapësirave të përbashkëta dhe si të tilla, hapësirat e qytetit në fakt janë rrëfimi ynë i madh duke qenë se asnjëherë nuk ka qenë e mundur të shpalosen të gjitha ëndrrat, përjetimet, dashuritë e historitë e tyre në mënyrë që ta kuptojmë logjikën, frymën komplekse dhe idenë kuptimplotë të tyre si platformë hapësinore që mundëson gjithë akomodimin e proceseve jetësore.Pra, hapësirat e përbashkëta luajnë rol mjaft të rëndësishëm në jetën e përditshme të njeriut duke qenëplatforma kryesore apo sfondi i bashkëveprimit social dhe i aktiviteteve joformale.
nga Dea Luma
Koncepti hapsirë, është analizuar dhe përdorur mjaft në lëmi të ndryshme studimi. Varësisht nga lëmia ku përdoret, hapsira analizohet nga këndvështrime të ndryshme, të cilat fillojnë nga ato më abstraktet, si hapsira matematikore, ajo fizike, apo astronomike, deri tek llojet e tjera të ndryshme të hapsirave, të cilat na rrethojnë secilin, dhe ndërlidhen me nocionet e hapsirës teritoriale, personale apo kulturore.
nga Flaka Xërxa
Nisur nga principi i të krijarit, dhe përpjekja e vazhdueshme e të perceptuarit me atë cka na rrethon, shume terme në arkitekture tingëllojne sa filozofike poaq edhe teknikisht të pranushme. ‘Common gorund’ ishte përzgjedhja e David Chipperfield për ’13, si një thirrje për të nxitur këtë komunitet, për tëfilluar një dialog, që në të vërtetë është zemra e artit të quajtur arkitekturë, por edhe për të filluar dhe riadresuar fusha të reja të prmovimit të këtij arti kaq të vjetër në kohë, arkitekturës!
nga Shpat Pozhegu
Një temë globale, me shumë hapësirë për kritika e vërejtje, me shumë ndikim dhe shumë e ndishme. Në qasjen lokal të problemit e mjaftushme për diskutim dhe shumë hapësirë për tu përmirësuar.
nga Teuta Hasani
Në periudha të caktuara të historisë ka pasur qajse të ndryshme ndaj arkitekturës dhe varësisht nga trendet dhe zhvillimet e kohës, mendimet rreth eksperiencës individuale dhe kolektive ndaj ambientit të ndërtuar kanë ndryshuar. Por ajo që ka mbetur e njëjt është rëndësia e eksperiencës që njeriu, si pjesë e shoqërisë, e përjeton në këto ambiente.
nga Blertë Aliu
Në një vëzhgim te përgjithshëm të ambientit, vëmendja dhe memoria e njeriut ndalet me lehte tek objektet se sa në organizmat hapësinore që ato mund te krijojnë. Kështu arkitektura behet unike midis gjithë arteve te tjera me aftësinë që ka për t’i dhënë të tashmes, mundësitë e se ardhmës.
nga Rron Trresi
Rekapitulimi i një krijimtarie të gjatë dhe multidisciplinare mund të shërbejë edhe si një revidimim i realitetit që mbizotëron në botën e zhvillimit të arkitekturës.
Mies van der Rohe ka thënë: “Arkitektura është vullneti i një epoke, i përkthyer në hapësirë”, e ajo që i definon kufijtë e zhvillimit të arkitekturës në kontekst hapësiror është e derivuar nga shumë faktorë.
nga Fjollë Caka
Varësisht nga konteksti, termi ‘common ground’ në arkitekturë ka kuptim të dyfishtë si ide e përbashkët dhe si vend apo hapësirë publike. Në kontekstin e parë paraqet një konsensus të mendimeve, njohurive, kuptimeve, qëllimeve, ndikimeve dhe eksperiencave të ngjashme1. Kjo marrëveshje e përbashkët arrihet me anë të një komunikimi dinamik dhe kompleks që përfshin akterë të ndryshëm në të cilat arkitekti gjendet në qendër. Përveç aspektit shoqëror dhe psikologjik, arkitektura kontribuon në përkufizimin e tokës së përbashkët të qytetit, në formësimin dhe domenin politik, social dhe publik të tij. Në këtë domen hyjnë hapësirat e përbashkëta publike qofshin ato hapësira në mes të banesave, sheshe, bulevarde, rrugë apo parqe, të cilat përdoren nga të gjithë qytetarët në mënyrë të barabartë.
“Bërthama e qytetit” – zona gjeneruese e Prishtinës
“Nuk kapërceja një ditë pa shkuar në Çarshinë e mbuluar. Në të shumtën e herëve këtë e bëja vetëm sa të shëtisja sokaqeve të saj të ngushta. Një gjë e pa përballueshme më tërhiqte të kaloja andej….”
QYTETI IM, DËSHIRA IME, ZHGËNJMI IM, DHEMBJA IME
…Qyteti nuk është një tekst i rrallë, bile nuk është tekst fare. Do të ishte iluzioni më i keq nëse qyteti lexohet si një objekt, prandaj ai është një formë e jetës, një entitet shoqëror.
Qyteti në funksion të ndërtesës arkitektonike, apo ndërtesa arkitektonike në harmoni me qytetin? E ngrita këtë problematikë që në fillim të këtij shkrimi protestues e njëherit edhe lehtësues për ndërgjegjen time të rënduar nga pa mundësia e ndryshimit rrënjësor të praktikave të tilla që dita ditës po e degradojnë e shkatërrojnë çerdhen e jetës së lumtur sociale – Qytetin! . Më gumëzhijnë vargjet e Migjenit “Ah si se kam një grusht të fortë, ti e bie këtij malit që heshtë”, veçse unë po e përdori në një kontekst pak më ndryshe porse me të njëjtin vrull inat, dhe pezëm.